تغییرات اقلیمی ممکن است باعث انقراض «هابیت»های باستانی شده باشد
هومو فلورسیِنسیس، گونه‌ای انسان‌گونه باستانی با قد یک متر، حدود ۵۰ هزار سال پیش در جزیره فلورس در جنوب اقیانوس آرام زندگی می‌کرد و از فیل‌های کوتوله تغذیه می‌کرد. به نظر می‌رسد تغییرات اقلیمی نقش مهمی در انقراض هر دو گونه داشته است.
خشکسالی شدید ناشی از تغییرات اقلیمی ممکن است به کاهش جمعیت فیل‌های کوتوله اندونزیایی و انسان‌گونه‌های شبیه به «هابیت‌ها» که شکارچی این موجودات بودند، منجر شده باشد.
تا حدود ۵۰ هزار سال پیش، هومو فلورسیِنسیس در جزیره فلورس زندگی می‌کرد و گوشت فیل‌های کوتوله موسوم به استگودون‌ها (Stegodon florensis insularis) را مصرف می‌کرد. استخوان‌های این گونه در سال ۲۰۰۳ در غار لیانگ بوا کشف شد. پژوهشگران ابتدا تصور می‌کردند این گونه کوچک تا حدود ۱۲ هزار سال پیش زنده بوده و شاید به دلیل فعالیت‌های آتشفشانی یا رقابت با انسان خردمند (Homo sapiens) منقرض شده باشد.
اما تحقیقات جدید نشان می‌دهند که هر دو گونه، یعنی هومو فلورسیِنسیس و استگودون‌ها، حدود ۳۸ هزار سال پیش‌تر از این تاریخ (یعنی تقریباً ۵۰ هزار سال قبل) منقرض شده‌اند و انسان‌های مدرن حدود ۴ هزار سال بعد به این جزیره رسیده‌اند. همچنین شواهدی از فعالیت‌های گسترده آتشفشانی در این منطقه یافت نشده است.
مایکل گَگِن از دانشگاه وولونگونگ استرالیا و همکارانش به این نتیجه رسیدند که احتمالاً تغییرات اقلیمی باعث این انقراض شده است. از آنجایی که بارش‌های سالانه این منطقه به طور عمده از موسمی‌های تابستانی تأمین می‌شود، تغییر در الگوهای آب‌وهوایی می‌توانسته تأثیر بزرگی بر بقا داشته باشد.
برای بررسی این فرضیه، پژوهشگران نمونه‌هایی از سنگ‌های غاری در فاصله ۶۰۰ متری از غار لیانگ بوا جمع‌آوری کردند، زیرا تاریخ‌گذاری دقیق روی این سنگ‌ها از پیش انجام شده بود. آن‌ها نسبت‌های منیزیم به کلسیم و ایزوتوپ‌های مختلف اکسیژن را در سنگ‌ها بررسی کردند تا اطلاعاتی درباره الگوهای بارش‌های موسمی در گذشته به دست آورند.
تحلیل‌ها نشان داد که میانگین بارش سالانه در این منطقه بین ۷۶ هزار تا ۵۵ هزار سال پیش ۳۸ درصد کاهش یافته و حدود ۵۶ هزار سال پیش، آب‌وهوای منطقه ۵۱ درصد خشک‌تر از امروز بوده است.
موسمی‌ها منابع آب شیرین مانند رودخانه‌ها و دریاچه‌ها را تأمین می‌کنند. کاهش بارش تابستانی احتمالاً ابتدا باعث ایجاد درگیری برای دسترسی به منابع محدود آب شده است. با ادامه خشک شدن هوا، منابع غذایی و آبی برای استگودون‌ها – که مانند فیل‌های امروزی به آب زیادی نیاز داشتند – به شدت کاهش یافته و آن‌ها احتمالاً به سمت مناطق ساحلی و سرسبزتر مهاجرت کرده‌اند.
هومو فلورسیِنسیس نیز ممکن است در تعقیب این شکارها به مناطق جدید کوچ کرده باشد. از سوی دیگر، اگر استگودون‌ها در زیستگاه خود باقی می‌ماندند، احتمالاً به دلیل کمبود آب تعدادشان به شدت کاهش می‌یافت و سپس توسط انسان‌گونه‌ها بیش از حد شکار شده و منقرض می‌شدند.
هر دو گونه، پس از خروج از زیستگاه‌های بومی خود، احتمالاً آسیب‌پذیرتر شده‌اند، به‌ویژه اگر با انسان‌های مدرن روبرو شده باشند. گَگِن معتقد است که انسان خردمند احتمالاً در مسیر مهاجرت به ساهول (قاره‌ای که بعدها به استرالیا و جزایر اطراف تقسیم شد) از سواحل جزیره فلورس عبور کرده و با این گونه‌ها تماس داشته است.
در مورد فعالیت‌های آتشفشانی منطقه بین ۵۰ تا ۴۷ هزار سال پیش، ممکن است این فعالیت‌ها نیز به انقراض کمک کرده باشد، مثلاً از طریق آلودگی منابع آبی. اما داده‌های مربوط به ایزوتوپ‌های منیزیم و اکسیژن نشان می‌دهند که تأثیر این فعالیت‌های آتشفشانی احتمالاً محدود بوده است.
این یافته‌ها منطقی به نظر می‌رسند، زیرا دسترسی به آب، یکی از عوامل اصلی تغییر برای انسان‌ها و حیوانات است. میکلا لئوناردی از دانشگاه کمبریج می‌گوید: «ما می‌دانیم که وقتی آب در دسترس نباشد، زندگی می‌تواند بسیار دشوار شود.»
در حالی که هر دو گونه (هومو فلورسیِنسیس و استگودون‌ها) توانایی شگفت‌انگیزی در سازگاری با محدودیت‌های زندگی جزیره‌ای نشان داده بودند و به صورت گونه‌های کوتوله تکامل یافته بودند، لئوناردی معتقد است که این رخداد جدید تغییرات اقلیمی، بسیار سریع‌تر از آن بوده که فرصت بروز جهش‌های ژنتیکی حیاتی برای بقا فراهم شود.
(منظور این است که فرایند تطبیق زیستی معمولاً به زمان طولانی نیاز دارد و چنین تغییرات اقلیمی ناگهانی می‌تواند موجودات را در برابر شرایط سخت ناتوان کند.)
منبع new scientist
ترجمه مجله علمی کازمولوژی
0 نظرات