کاوشگر کنجکاوی امواج باستانی روی مریخ کشف کرد
وسایت Universe Today
کاوشگر کنجکاوی (Curiosity) ناسا که از سال ۲۰۱۲ در حال بررسی سطح مریخ است، به تازگی شواهدی از دریاچه‌ها و تالاب‌های قدیمی بدون یخ در این سیاره یافته است. این کاوشگر ساختارهای موج‌مانندی را کشف کرده که مشابه الگوهای شن‌ریزی در بستر دریاچه‌های زمینی است. این ساختارها احتمالاً توسط آب‌های در حرکت، که بر اثر وزش باد به سطح زمین کشیده می‌شدند، شکل گرفته‌اند. نتیجه‌گیری قطعی این است که این آب‌ها در معرض عناصر جوی قرار داشتند و توسط یخ پوشانده نشده بودند. این امواج کوچک احتمالاً حدود ۳.۷ میلیارد سال پیش شکل گرفته‌اند.
مریخ، چهارمین سیاره در منظومه شمسی و دومین سیاره کوچک در میان سیارات اصلی است. رنگ قرمز مشهور آن به دلیل وجود اکسید آهن در سطح آن است. این سیاره که به عنوان یک سیاره سنگی (زمینی) طبقه‌بندی می‌شود، از بسیاری جهات شباهت‌هایی به زمین دارد؛ از جمله وجود دره‌ها، آتشفشان‌ها و آثار رودخانه‌های خشک شده. اما این شباهت‌ها به همین جا ختم می‌شود؛ زیرا کلاهک‌های قطبی مریخ عمدتاً از یخ دی‌اکسید کربن تشکیل شده‌اند، جو آن غیرقابل تنفس است، و سطح آن سرد و خشک است. با این حال، مریخ همواره توجه بشر را به خود جلب کرده است؛ در ابتدا به دلیل گمانه‌زنی‌هایی درباره وجود حیات هوشمند و در سال‌های اخیر به دلیل احتمال سکونت‌پذیری آن در گذشته.
یکی از کاوشگرهایی که در حال بررسی سطح مریخ است، کاوشگر کنجکاوی ناسا است که در سال ۲۰۱۱ به این سیاره ارسال شد. این کاوشگر در اوت ۲۰۱۲ به مریخ رسید و از آن زمان تاکنون در منطقه‌ای به نام دهانه گیل (Gale Crater) مشغول کاوش بوده است. مأموریت اصلی این کاوشگر بررسی آب‌وهوا و زمین‌شناسی مریخ و ارزیابی امکان وجود حیات ابتدایی در گذشته بوده است. برای انجام این مأموریت، کنجکاوی به مجموعه‌ای از ابزارهای پیشرفته مجهز شده است؛ از جمله مته‌هایی برای جمع‌آوری نمونه‌های خاک، دوربین‌ها، و تجهیزاتی برای تحلیل نمونه‌های جوی.
کشف امواج باستانی در مریخ، نشانه‌ای از دریاچه‌های بدون یخ
یک مقاله که به تازگی در مجله Science Advances منتشر شده است، توسط جان گروتسینگر (استاد زمین‌شناسی در موسسه فناوری کلتک) و مایکل لمب (استاد زمین‌شناسی)، یافته‌های هیجان‌انگیزی درباره سطح مریخ ارائه داده است. آن‌ها دو مجموعه موج‌مانند را کشف کردند که به نظر می‌رسد امواج باستانی باقی‌مانده در سنگ‌هایی هستند که زمانی دریاچه‌های خشک شده بوده‌اند. این امواج کوچک، شبیه الگوهایی هستند که در سواحل و بسترهای دریاچه‌های زمینی دیده می‌شوند، جایی که جریان‌های آب باد‌زا در کم‌عمق‌ها حرکت می‌کنند. تیم تحقیقاتی به‌ویژه از این موضوع هیجان‌زده‌اند که این امواج نشان می‌دهند آب در حالت مایع بوده و توسط یخ پوشیده نبوده است.
امواجی که کاوشگر کنجکاوی در دهانه گیل (Gale Crater) کشف کرده است، قوی‌ترین شواهد تاکنون درباره وجود منابع آب مایع در گذشته مریخ به شمار می‌روند. تحلیل این امواج و سنگ‌ها نشان می‌دهد که آن‌ها حدود ۳.۷ میلیارد سال پیش شکل گرفته‌اند. این یافته‌ها حاکی از آن است که جو و آب‌وهوای مریخ در آن زمان بسیار گرم‌تر و متراکم‌تر از امروز بوده است؛ به‌قدری که امکان وجود آب مایع در فضای باز فراهم بوده است.
تیم تحقیقاتی با استفاده از این امواج، مدل‌های رایانه‌ای ایجاد کردند تا اندازه احتمالی دریاچه‌ها را تخمین بزنند. اندازه و فاصله امواج، اطلاعاتی درباره میزان آب موجود ارائه می‌دهد. ارتفاع این امواج ۶ میلی‌متر و فاصله آن‌ها بین ۴ تا ۵ سانتی‌متر بوده است که نشان می‌دهد دریاچه‌ها کم‌عمق بوده‌اند و شاید عمقی کمتر از دو متر داشته‌اند. یکی از این مجموعه امواج که با نام "برآمدگی پرو" (Prow outcrop) شناخته می‌شود، در منطقه‌ای یافت شده که زمانی تپه‌های شنی بادزده بوده است. مجموعه دیگر نیز در نزدیکی آن و در لایه‌های سنگی غنی از سولفات با نام Amapari Marker Band پیدا شده است. این دو منطقه از زمان‌های مختلفی در گذشته مریخ نشأت می‌گیرند، که نشان می‌دهد جو گرم و متراکم مریخ یا در دوره‌های مختلف شکل گرفته یا برای مدت طولانی پایدار بوده است.
این کشف کمک بزرگی به مطالعات دیرین‌اقلیم‌شناسی مریخ کرده است؛ مطالعاتی که به دنبال ترسیم تغییرات شرایط محیطی این سیاره هستند. پیش‌تر، کاوشگر Opportunity ناسا اولین ماموریتی بود که امواج سطحی را روی مریخ کشف کرد، اما ماهیت منابع آب آن مشخص نبود. این کشف جدید، بینشی جذاب درباره شرایط اولیه مریخ ارائه داده و نشان می‌دهد که شاید منابع آب مایع در سطح مریخ به‌طور پراکنده وجود داشته‌اند. تحقیقات بیشتری لازم است تا مشخص شود که این امواج تا چه حد در سطح سیاره رایج بوده‌اند.
منبع: Signatures of Ice-Free Ancient Ponds and Lakes Found on Mars
ترجمه مجله علمی کازمولوژی
0 نظرات