در پهنه‌ی بی‌کرانه‌ی تاریخ کیهان، هوش، پدیده‌ای نوظهور و شاید نادر است. ما انسان‌ها، با مغزی که خود کهکشانی از میلیاردها یاخته‌ی عصبی است، همواره در تلاش بوده‌ایم تا راز این پیچیدگی شگفت‌انگیز را بگشاییم و شاید روزی، آینه‌ای در برابر آن بسازیم؛ آینه‌ای که نه تنها تصویر ذهن ما، که خودِ اندیشیدن را بازتاب دهد. اکنون، در ادامه‌ی این سفر پرماجرا، دانشمندان در چین از دستاوردی پرده برداشته‌اند که گامی بلند در این مسیر است: یک ابررایانه‌ی الهام‌گرفته از مغز، که به طور خاص، معماری ذهن یک میمون را شبیه‌سازی می‌کند.
این سامانه که میمون داروین (Darwin Monkey) یا ووکونگ (Wukong) نام گرفته، میزبان بیش از دو میلیارد نورون مصنوعی و صد میلیارد سیناپس است؛ آرایشی که آن را تقریباً هم‌تراز با ساختار عصبی یک میمون ماکاک قرار می‌دهد. پژوهشگران امیدوارند این دستاورد، هم به عنوان ابزاری قدرتمند برای شبیه‌سازی و پژوهش در دستان عصب‌شناسان عمل کند و هم سنگ‌بنایی باشد برای رسیدن به رویای دیرینه‌ی هوش مصنوعی عمومی (AGI)؛ سامانه‌ای که هوش و استدلالی هم‌چون انسان داشته باشد.
قدرت این مغز مصنوعی در معماری منحصربه‌فرد آن نهفته است. برخلاف شبکه‌های عصبی مصنوعی سنتی که بر پایه‌ی اصول محاسبات کلاسیک و پردازش مقادیر باینریِ پیوسته کار می‌کنند، سامانه‌های نورومورفیک (Neuromorphic) مانند میمون داروین از شبکه‌های عصبی اسپایکی (SNNs) نیرو می‌گیرند. این شبکه‌ها، به جای پردازش مداوم داده، از شیوه‌ی انتقال سیگنال در مغز پستانداران تقلید می‌کنند؛ یعنی داده‌ها را از طریق پالس‌ها یا اسپایک های گسسته‌ی فعالیت، پردازش و منتقل می‌سازند.
درست همان‌طور که یک نورون بیولوژیکی تنها زمانی شلیک می‌کند که مجموع سیگنال‌های دریافتی از همسایگانش به آستانه‌ی مشخصی برسد، نورون‌های مصنوعی در شبکه‌های اسپایکی نیز تنها پس از انباشت ورودی الکتریکی کافی، فعال می‌شوند. این بازآفرینی فیزیکی از حرکت اطلاعات در مغز، به جای شبیه‌سازی نرم‌افزاری، به این شبکه‌ها اجازه می‌دهد تا داده‌ها را به صورت موازی پردازش کنند و به طور بالقوه، قدرتی فراتر از معماری‌های رایج ابررایانه ها داشته باشند.
این رویکرد، مزیت دیگری نیز به همراه دارد: بهره‌وری شگفت‌انگیز در مصرف انرژی. نورون‌های مصنوعی پس از هر اسپایک، وارد یک دوره‌ی استراحت کوتاه می‌شوند و در این مدت به ورودی‌های جدید پاسخ نمی‌دهند. این ویژگی، فرکانس شلیک آن‌ها را محدود کرده و به کاهش چشمگیر مصرف برق کلی سامانه کمک می‌کند. به گفته‌ی پژوهشگران، میمون داروین با وجود آنکه از ۹۶۰ تراشه‌ی نورومورفیک داروین ۳ قدرت می‌گیرد، تنها ۲۰۰۰ وات برق مصرف می‌کند؛ توانی معادل یک کتری برقی یا سشوار.
تا پیش از این، رکورددار حوزه‌ی محاسبات نورومورفیک، سامانه‌ی هالا پوینت (Hala Point) شرکت اینتل بود که از ۱.۱۵ میلیارد نورون مصنوعی تشکیل شده است. با این حال، مقایسه‌ی مستقیم این دو غول محاسباتی دشوار است، زیرا سامانه‌های نورومورفیک به دلیل معماری متفاوتشان، داده‌ها را به شیوه‌ای کاملاً متمایز از ابررایانه‌های سنتی پردازش می‌کنند.
تیم سازنده‌ی میمون داروین اعلام کرده است که این پلتفرم با اجرای یک مدل هوش مصنوعی توسعه‌یافته توسط استارتاپ چینی دیپ‌سیک (DeepSeek)، توانایی‌های خود را در انجام وظایف شناختی مانند استدلال منطقی، تولید محتوا و حل مسائل ریاضی به اثبات رسانده است. این سامانه همچنین در راستای حمایت از پژوهش‌های علوم مغز، برای شبیه‌سازی مغز حیواناتی با پیچیدگی‌های عصبی متفاوت، از جمله ماهی گورخری و موش، به کار گرفته شده است.
«میمون داروین» حاصل تلاش مشترک پژوهشگران دانشگاه ژجیانگ و آزمایشگاه ژجیانگ است؛ موسسه‌ی تحقیقاتی که با همکاری دولت استانی ژجیانگ و گروه فناوری علی‌بابا تأسیس شده است. این پروژه، دنباله‌ای بر دستاورد پیشین این تیم، یعنی موش داروین (Darwin Mouse) است که در سال ۲۰۲۰ با ۱۲۰ میلیون نورون مصنوعی، معادل مغز یک موش، رونمایی شد.
0 نظرات